Zuurstof thuis

Vanwege uw klachten heeft de longarts u zuurstof voorgeschreven. Een ingrijpende verandering in uw dagelijkse leven. Deze folder informeert u over de reden waarom u zuurstof krijgt, de verschillende manieren van de toediening en praktische zaken rondom het huis of op vakantie. Bij vragen staat het team longverpleegkundigen altijd voor u klaar, hun telefoonnummers staan achterin deze folder vermeld.

Waar hebben we zuurstof voor nodig?

Bij het inademen komt zuurstof in de longen. Zuurstof heeft het lichaam nodig als brandstof om de spieren en de organen te laten werken. Koolzuur is een van de afvalstoffen die vrij komt en die zullen de longen weer uitademen. Zuurstof hebben we nodig om te leven, zonder zuurstof kan er al na een paar minuten onherstelbare schade aan de hersenen aangericht zijn.

Waardoor komt het dat het lichaam te weinig zuurstof krijgt?

De toevoer van zuurstof naar het bloed is verminderd doordat bij longpatiënten de luchtwegen en de longblaasjes beschadigd zijn. Dat komt voor bij ernstige longaandoeningen, waaronder COPD.
Doordat de longen niet genoeg zuurstof naar het bloed kunnen transporteren, krijgen andere organen het ook moeilijk. Zo kan de bloeddruk in de longen stijgen, waardoor het transport van de zuurstof nog moeilijker gaat verlopen.
Als een zuurstoftekort zich langzaam ontwikkelt en maanden duurt, dan kunnen er achteruitgang in het denken, hartklachten en nierproblemen optreden.

Hoe weet u dat u extra zuurstof nodig heeft?

Of u extra zuurstof nodig heeft, hangt af van de ernst van het zuurstoftekort in het bloed. De specialist heeft een aantal onderzoeken bij u laten uitvoeren. Op basis van de uitslagen is vastgesteld dat u in aanmerking komt voor extra zuurstof.
Klachten die wijzen op zuurstoftekort kunnen zijn: vermoeidheid bij inspanning, kortademigheid, verminderde conditie, benauwdheid, onrust, sufheid, verwardheid, moeite om in slaap te komen en hartkloppingen. Zuurstoftekort veroorzaakt echter niet altijd kortademigheid en kortademigheid wordt niet altijd verholpen door het gebruik van zuurstof.

Het doel van zuurstofbehandeling

Zuurstofbehandeling wordt ingezet om de kwaliteit van leven te laten toenemen. U kunt zich beter inspannen en raakt minder snel vermoeid. Hierdoor kunt u meer doen tijdens de dagelijkse activiteiten. Niet iedereen merkt echter veel verandering in het welzijn. Soms ondervindt iemand nog weinig hinder van zijn longklachten, maar vindt de arts het wel belangrijk dat er gestart wordt met extra zuurstof op basis van de onderzoeken die gedaan zijn.

Zuurstofbehandeling

Nu gebleken is dat u zuurstof nodig heeft, krijgt u een zuurstofapparaat thuis. Via een neusbril of slang in de luchtpijp krijgt u extra zuurstof in de luchtwegen. Daar vermengt de zuurstof zich met de lucht die u zelf inademt. Er zijn verschillende soorten zuurstofapparaten. Uw longarts geeft advies over de keuze van het zuurstofapparaat, de leverancier bepaalt welk apparaat geleverd wordt.
De arts zal aangeven hoeveel zuurstof u per minuut moet gebruiken. Er kan een verschil zijn in de hoeveelheid bij inspanning of rust, dat zal met u besproken worden.
Bij inspanning verbruikt het lichaam meer energie en zuurstof, het is belangrijk dat u juist op die momenten de zuurstof gebruikt. Van zuurstof kun je geen voorraad aanleggen, het is zo weer uit het lichaam verdwenen.
Gebruik dus niet alleen vóór, maar ook tijdens een activiteit zuurstof.
Het is ook verstandig om 's nachts zuurstof te gebruiken. De ademhaling is dan rustiger dan overdag, waardoor de longen langzamer werken. Met de zuurstof krijgt uw lichaam toch voldoende zuurstof om te werken.
De longarts schrijft u voor hoeveel liter en hoeveel uur zuurstof u per dag moet gebruiken.
Zuurstof moet gezien worden als een medicijn, gebruik deze altijd op advies van de arts. Ga nooit zomaar de zuurstof verhogen, een te grote hoeveelheid tegelijkertijd kan schadelijk zijn.

Voorwaarden

Zuurstof toedienen in de thuissituatie is financieel een kostbare zaak. Daarom zijn er enkele voorwaarden waar u aan dient te voldoen:

• U mag niet roken en er mag in uw bijzijn niet gerookt worden, de kans op brand en brandwonden is groot. Tevens heeft het toedienen van zuurstof dan geen effect.
• U bent in staat om de zuurstofbehandeling goed uit te voeren en u kunt het een lange tijd volhouden. Dan hebt u pas echt baat bij het extra zuurstofgebruik.
• Naast het gebruik van zuurstof blijft het belangrijk om uw medicijnen goed te nemen en zoveel mogelijk, naar kunnen, te blijven bewegen.

Levering zuurstof

Uw longarts vult een formulier in met daarop de aanvraag voor zuurstof thuis. Deze aanvraag wordt naar de leverancier, die een contract heeft met uw ziektekostenverzekeraar, gestuurd. Uw leverancier neemt met u of uw partner contact op wanneer de zuurstof thuis geplaatst kan worden. De leverancier geeft tijdens de plaatsing een korte omschrijving over het gebruik van de apparatuur. Zorgt u er dus voor dat er altijd iemand extra aanwezig is om naar deze uitleg te luisteren.
Het bedrijf zal verder afspraken met u maken wat u moet doen bij problemen, de levering van nieuwe zuurstoftankjes en het onderhoud van uw apparatuur.

Zuurstofapparatuur

Er zijn verschillende zuurstofbronnen, het is afhankelijk van uw zuurstofleverancier welk systeem u thuis geplaatst krijgt. De drie typen worden omschreven, met ieder zijn voor - en nadelen.

Concentrator

Een concentrator is een elektrisch apparaat dat zuurstof uit de lucht haalt. Het is een kastje dat u op een vaste plek in huis kunt zetten en waar uw zuurstofslang aan aangesloten is. Vaak wordt het apparaat in de gang geplaatst. Een goede ventilatie is noodzakelijk, want de concentrator heeft veel lucht nodig om zuurstof te kunnen produceren.
Er zijn ook kleine mobiele concentrators. Deze kunt u overal mee naar toe nemen. Het apparaat kan enige tijd op een accu werken, maar moet wel na een paar uur aangesloten worden op het stopcontact.

Cilinders

Buitenshuis kunt u gebruik maken van zuurstofcilinders. Deze flessen bevatten zuurstof voor een paar uur, afhankelijk van de hoeveelheid die u moet gebruiken.
Een cilinder is te verplaatsen via bijvoorbeeld een karretje met boodschappentas of een rollator.

Vaak krijgt u ook een grote cilinder voor binnenshuis. Gebeurt er iets met de stroomvoorziening, dan hebt u altijd deze grote cilinder op voorraad. De cilinder is erg zwaar, maar wordt op een cilinderwagen geleverd.

Bij het gebruik van zuurstofcilinders dient u uw huis goed te blijven ventileren.

Vloeibare zuurstof

Vloeibare zuurstof wordt geleverd in een moedertank. Deze tank weegt ongeveer 80 tot 90 kilo. Hierbij krijgt u ook een klein tankje geleverd, dat u kunt vullen via het moedertank. Het kleine tankje weegt vol ongeveer 3,5 kilo.
Wettelijk mag de moedertank alleen verplaatst worden via het eigen onderstel. Op de wadden of in hoogbouw is levering niet mogelijk.
De draagtank is goed voor een aantal uren zuurstof (ongeveer 8 uur). Vloeibare zuurstof verdampt, het beste is dat u kort voor uw vertrek het tankje vult. Zo komt u niet met een lege tank te staan.

Het is afhankelijk van de leverancier of u vloeibare zuurstof krijgt. Als u veel van huis bent en ongeveer twintig cilinders per maand nodig heeft, is de kans dat u voor vloeibare zuurstof in aanmerking komt meer aanwezig.

Toediening zuurstof

Meestal wordt de toediening van zuurstof via een neusbril gegeven. Het slangetje komt over beide oren te hangen en twee kleine plastic hulsjes steken in beide neusgaten. Er zijn verschillende soorten neusbrillen. Samen met uw leverancier bekijkt u welke neusbril het meest geschikt is.
Verwissel de zuurstofbril elke twee weken om hard worden van het plastic en schuren te voorkomen.
Bij problemen of vragen kunt u altijd terecht bij uw zuurstofleverancier.

Bij sommige mensen geeft de toediening van zuurstof via de neus irritatie aan de neus, keel of oren. Het kan ook klachten van heesheid, bloedneuzen of een verstopte neus geven. Bespreek dit met uw longverpleegkundige. Samen kan er geprobeerd worden om een oplossing te vinden.

Bijwerkingen

Extra zuurstof heeft bijna geen bijwerkingen. Een aantal problemen kunnen zich echter wel voordoen:

• de zuurstof droogt het slijmvlies van de luchtwegen iets uit. Het slijmvlies kan hierdoor geïrriteerd raken. Meestal treedt dit probleem op bij een zuurstofstroom van meer dan 4 liter per minuut. U kunt dan een luchtbevochtiger vragen bij uw zuurstofleverancier.
• Bij een gevoelige huid kan het zuurstofslangetje irritatie geven. U mag geen vette zalven smeren als u zuurstof gebruikt in verband met het brandgevaar, vetvrije crèmes mogen wel. Er zijn speciale pleisters en rubbertjes om uw huid te ontlasten.
• Gebruik nooit teveel zuurstof. Een remming van de ademhalingsprikkel en ophoping van het koolzuur in het bloed kunnen voor hoofdpijn, prikkelbaarheid, slaperigheid en bewustzijnsproblemen zorgen.

Zuurstof is niet verslavend! Wanneer uw longen zelf niet voldoende meer werken om het zuurstof op te nemen, hebt u extra zuurstof nodig. Als u geleidelijk aan steeds meer zuurstof nodig heeft, dan zal dat komen doordat uw conditie achteruit gaat. Het kan ook voorkomen dat u minder zuurstof nodig heeft, omdat u door training een verbeterde conditie heeft gekregen en de ademhalingsspieren sterker zijn.

Opletten bij ziekte of koorts

Koolzuurstapeling (komt vooral voor bij ernstig COPD) kan sneller optreden bij ziekte of koorts. Let op toename van uw klachten. Vraag tevens aan uw partner of huisgenoten of ze u in de gaten willen houden. Het is belangrijk dat u een normale kleur houdt en niet suf of slaperig wordt. Als u slaapt, moet u gemakkelijk te wekken zijn. Zo niet, dan is het wenselijk dat u contact opneemt met uw huisarts.

Brand voorkomen

Zuurstof zelf is niet brandbaar, maar het kan er wel voor zorgen dat andere materialen zeer heftig branden. Daarom is het belangrijk dat u voorzorgmaatregelen neemt.

Luchtverversing

Ventileer alle ruimtes in huis 24 uur per dag. Lucht uw huis minimaal één keer per dag door alle ramen tegen elkaar open te zetten.
Voorkom dat er olie, alcohol of vet op de apparatuur komt. Oliën en vetten kunnen spontaan ontbranden als ze in aanraking komen met zuivere zuurstof.

Niet roken

Het is belangrijk dat u zelf absoluut niet rookt, omdat het ernstige brandwonden in het gezicht kan veroorzaken. Zorg ook dat anderen niet roken in uw nabijheid.

Open vuur

Let goed op als u kookt op gas. Zorg ervoor dat de zuurstofslang niet op uw buik hangt. Stop het onder uw trui of schort. U kunt de zuurstofslang ook achter op uw hoofd vastzetten, zodat de slang niet in aanraking kan komen met het vuur.
Houd minstens drie meter afstand van een open haard of vuurkorf. Als het enigszinds mogelijk is, kunt u open vuur beter vermijden.

Brandweer

Informeer de brandweer dat u zuurstof thuis heeft. De arts en de ziektekostenverzekeraar doen dit niet voor u.
Informeer ook uw brandverzekering. De verzekeraar wil op de hoogte zijn van een verhoogd risico. De melding dat er zuurstof in huis is, wordt vaak ter kennisgeving aangenomen. Het zal dan geen gevolgen hebben voor uw premie.

Vergoeding

Een zuurstofbehandeling wordt altijd vergoed door de zorgverzekeraar. Vloeibare zuurstof kan wel eens een probleem zijn, omdat het duurder is. Hierdoor is de zuurstofleverancier geneigd om een minder kostbaar product aan te bieden in de vorm van cilinders en een concentrator. Mensen die goed mobiel zijn en een groot verbruik van zuurstof hebben (meer dan 3 liter per uur/dag), komen hier echter wel voor in aanmerking.

Zuurstof op vakantie

Binnen Nederland kan er op ieder adres zuurstof geleverd worden. U dient twee tot vier weken van te voren contact op te nemen met de leverancier, zodat het geregeld kan worden. Vloeibare zuurstof is niet leverbaar op de Waddeneilanden of in hoogbouw. Indien u vloeibare zuurstof wilt gebruiken in plaats van tankjes of een concentrator, houdt u dan rekening met de accommodatie. Geef tevens op uw verblijfplaats aan dat u zuurstof gebruikt.

Ook in het buitenland is zuurstof leverbaar

Als u met het vliegtuig reist, is het vaak wenselijk dat u tijdens de vlucht zuurstof blijft gebruiken. Hiervoor dient u wel ruime tijd van te voren contact op te nemen met de luchtvaartmaatschappij om te informeren naar de mogelijkheden. Het is verstandig om uw reis zeker vijf maanden van te voren gaan regelen. De kosten komen voor uw rekening.

Voor de zuurstof op uw verblijfplaats neemt u contact op met uw leverancier. Het is afhankelijk van de ziektekostenverzekeraar of er vaste afspraken zijn. Bij vaste afspraken regelt uw leverancier de zuurstof naar uw vakantieadres. Als er nog geen afspraken zijn, dan dient u bij de ziektekostenverzekeraar na te vragen wat ze voor u kunnen regelen.

Wij adviseren u altijd vooraf, dus voordat u een vakantie gaat boeken, te informeren bij uw ziektekostenverzekeraar wat de mogelijkheden zijn voor het gebruik en de vergoeding van zuurstof in het buitenland!

Sinds het nieuwe zorgstelsel lijkt reizen buiten Nederland een probleem te worden voor mensen die extra zuurstof nodig hebben. Omdat zuurstof in het buitenland veel duurder is, vergoeden de meeste zorgverzekeraars slechts voor een beperkte periode. Sommige verzekeraars hanteren meer beperkingen of weigeren zelfs de meerkosten te betalen. Informeert u dus altijd eerst bij uw zorgverzekeraar voordat u een vakantie in het buitenland boekt.

Hebt u problemen met het regelen van zuurstof voor een vakantie in het buitenland? Of zijn de vergoedingen veranderd of worden ze zelfs geweigerd, laat het dan het Longfonds weten, dan kunnen zij dit meenemen in gesprekken met de zorgverzekeraars en de overheid.

U belt hiervoor de LongFonds advieslijn, telefoon 0900 - 22 72 596 (op werkdagen van 10.00 tot 14.00, 10 cent per minuut).
Mailen kan ook: www.longfonds.nl

Vragen of meer informatie

Heeft u naar aanleiding van deze folder nog vragen of wilt u meer informatie? Neem dan contact op met polikliniek longgeneeskunde of de longverpleegkundige.

• Polikliniek longgeneeskunde, telefoon 0413 - 40 19 50

Longverpleegkundigen:

• Janneke Verstegen, telefoon 0413 - 40 25 17
• Karin van Grinsven-Horsman, telefoon 0413 - 40 25 16
• Pleuntje van Wetten, telefoon 0413 - 40 25 18

Bij medische vragen of problemen, neem dan altijd contact op met uw arts of longverpleegkundige.

Bij technische vragen of problemen, raadpleeg eerst de gebruiksaanwijzing of neem contact op met uw zuurstofleverancier.