Medicijnen bij botontkalking of bij de behandeling van kanker (bisfosfonaat)

Samen met uw behandelaar heeft u besloten dat u een bisfosfonaat gaat krijgen. U krijgt een bisfosfonaat als onderdeel van uw behandeling voor kanker.

Voorbeelden van een bisfosfonaat zijn alendroninezuur, ibandroninezuur, risedroninezuur, pamidroninezuur en zoledroninezuur. In deze folder leest u meer over deze medicijnen.

Wat zijn bisfosfonaten?

Bisfosfonaten zijn medicijnen die de botafbraak remmen. Deze medicijnen worden ingezet om botontkalking en uitzaaiingen in de botten tegen te gaan. Bisfosfonaten worden door de botten opgenomen en remmen de botafbrekende cellen.

Bisfosfonaten kunnen bij de behandeling van kanker om verschillende redenen worden gegeven

• U krijgt dit als onderdeel van een genezende (aanvullende) behandeling bij borstkanker, om de kans op terugkeer van de kanker kleiner te maken.
• U krijgt dit als onderdeel van de behandeling als genezing niet meer mogelijk is, meestal als er sprake is van uitzaaiingen in uw botten. In dat geval zorgen de bisfosfonaten ervoor dat u bijvoorbeeld minder snel een botbreuk krijgt door de uitzaaiingen.
• U krijgt dit als behandeling tegen pijnklachten door een uitzaaiing in de botten.
• U krijgt dit als behandeling van een verhoogd calcium in uw bloed als dit wordt veroorzaakt door uitzaaiingen in uw botten.
• Als onderdeel van de behandeling van ziekte van Kahler (multipel myeloom). Het doel is onder andere om pijnklachten en verdere schade aan het skelet te voorkomen of verminderen. Een bisfosfonaat krijgt u dan meestal twee jaar.
• U krijgt dit als er bij u, naast de diagnose kanker, ook botontkalking (osteoporose) is vastgesteld. Sommige mensen met kanker hebben een verhoogde kans op botontkalking.

Hoe gebruikt u bisfosfonaten?

Een bisfosfonaat kunt u in tabletvorm krijgen, als een infuus of als een onderhuidse injectie. Uw behandelaar bespreekt met u welke vorm en hoeveelheid voor u het beste is.

• Een bisfosfonaat in tabletvorm neemt u een of twee keer per maand of een keer per week thuis in op een vaste dag. Neem de tablet ’s ochtends in, direct na het opstaan en voor het ontbijt. Neem de tablet helemaal in met een vol glas water terwijl u rechtop staat of zit. Slik de tablet door zonder te kauwen. Als u de tablet heeft ingeslikt moet u nog een half uur rechtop blijven zitten, staan of lopen. Hiermee voorkomt u irritatie van de slokdarm. Ga dus niet liggen. Na een half uur mag u ontbijten en uw andere medicijnen innemen.
• Een bisfosfonaat via een infuus kan in het ziekenhuis of bij u thuis worden gegeven. Hoe lang dit infuus duurt, hangt af van het medicijn en de sterkte.

Bijwerkingen

• U kunt bijwerkingen krijgen. Welke bijwerking(en) u kunt krijgen, verschilt per persoon.
• Hoofdpijn, maag- en darmklachten, een grieperig gevoel (met name bij de eerste dosis) en verergering van een al bestaande astma zijn de meest voorkomende bijwerkingen.
• Als u last heeft van griepverschijnselen als u een infuus krijgt, kunt u vooraf twee tabletten paracetamol nemen om de klachten te verminderen. Ook in de dagen daarna mag u als het nodig is paracetamol gebruiken.
• In zeer zeldzame gevallen kan een allergische reactie optreden. Dit herkent u aan huiduitslag, blaren, wazig zien, koorts, een opgezwollen mond, keel of gezicht, ademhalingsproblemen, gevoeligheid voor zonlicht of flauwvallen. Neem in dit geval direct contact op met uw behandelaar of bel 112.

Osteonecrose van de kaak

Deze bijwerking komt heel weinig voor, maar is wel vervelend. Bij 1 tot 2 procent van de patiënten met kanker die een bisfosfonaat gebruiken kan deze bijwerking voorkomen. Bij osteonecrose van de kaak is er sprake van beschadiging van het kaakbot. Dit leidt tot verlies van tandvlees en botweefsel.

Patiënten die ingrepen door de tandarts of kaakchirurg ondergaan (bijvoorbeeld het trekken van een tand of kies), tandvleesproblemen hebben, hebben meer kans op osteonecrose van de kaak. Ook mensen die roken of andere behandelingen tegen kanker krijgen zoals chemotherapie, prednison of dexamethason, hebben meer kans op osteonecrose van de kaak. Ook als de behandeling gestopt is, bestaat er nog een kans dat u last krijgt van deze bijwerking.

Voor uw gebit is daarom het volgende belangrijk

• We adviseren u om voor de start van de behandeling met bisfosfonaten uw gebit te laten nakijken bij de tandarts. Ook is het verstandig om tijdens de behandeling tenminste ieder half jaar op controle te gaan. Vertel uw tandarts altijd dat u bisfosfonaten gebruikt en vraag of hij akkoord gaat met deze behandeling.
• Daarnaast is het belangrijk om te zorgen voor een goede mondhygiëne. Als u een kunstgebit heeft dan is het belangrijk dat het gebit goed past in uw mond. Neem contact op met uw behandelaar en tandarts als u problemen krijgt met uw mond en/of gebit, zoals loszittende tanden, pijn of zwelling. Is er een ingreep aan uw gebit nodig, overleg dan eerst met uw behandelaar of u de behandeling met bisfosfonaat tijdelijk kunt onderbreken.

Tekort aan calcium

Calcium is een mineraal dat nodig is voor de opbouw en het onderhoud van uw botten en uw gebit. Bij 1 tot 10 procent van de patiënten kan een tekort aan calcium in het bloed ontstaan. Dit komt doordat het bisfosfonaat de botafbraak remt en er calcium nodig is voor de botopbouw. Daarom krijgt u naast het bisfosfonaat vaak ook calcium en vitamine D. Patiënten met een nierfunctiestoornis of dialysepatiënten lopen meer risico op deze bijwerkingen. Tijdens de behandeling met bisfosfonaten controleren wij uw bloed als het nodig is op onder andere calcium.

Wat moet u doen als u last heeft van bijwerkingen?

Als er bijwerkingen optreden duren die meestal kort. Als de klachten langer duren dan enkele dagen moet u contact opnemen met de behandelaar of oncologieverpleegkundige, daarnaast zijn onderstaande adviezen belangrijk:

• Bij een temperatuur van 38,5 °C en hoger en wanneer u niet wordt behandeld met chemotherapie, kunt u twee tabletten paracetamol à 500 mg. nemen. U mag dit maximaal elke zes uur herhalen. Als de klachten verergeren of langer dan een dag aanhouden, neemt u dan contact op met uw huisarts of uw behandelend specialist.
• Als u wel wordt behandeld met chemotherapie en u heeft een temperatuur van 38,5 °C of hoger neem dan direct contact op met de oncologieverpleegkundige op onderstaand telefoonnummer.
• Het is verstandig minimaal 1,5 liter per dag te drinken.
• Het is belangrijk om uw gebit goed te verzorgen. Meld bij uw tandarts dat u behandeld wordt met een bisfosfonaat.
• Wanneer u gebitsproblemen heeft is het belangrijk dat u dit zo snel mogelijk meldt aan uw behandelaar
• Bij een tandheelkundige ingreep dient de tandarts altijd te overleggen met uw behandelaar
• Neem ook contact op als u andere klachten heeft die lang aanhouden of waarvan u last heeft.

Heeft u nog vragen?

Als u nog vragen heeft na het lezen van deze folder stel deze dan gerust aan uw behandelaar of neem contact op met de oncologieverpleegkundige op telefoonnummer 0413 – 40 22 90. De oncologieverpleegkundige is bereikbaar van maandag t/m vrijdag tussen 9:00-10:00 uur en tussen 14:00-15:00 uur.