Voedingsadviezen bij verhoogd fosfaat en gebruik fosfaatbinders

Er is bij jou een te hoog fosfaatgehalte in het bloed geconstateerd. In deze folder geven we je voedingsadviezen bij verhoogd fosfaat en gebruik van fosfaatbinders.

Wat is fosfaat?

Fosfaat is een mineraal dat je via voeding binnen krijgt. Het zorgt samen met calcium voor een stevig skelet en botten. Als de nieren onvoldoende werken plas je te weinig fosfaat uit en wordt het fosfaatgehalte in het bloed te hoog. Dialysebehandeling kan slechts een deel van het fosfaat uit het bloed verwijderen. Een hoog fosfaatgehalte in het bloed kan botproblemen veroorzaken, het proces van bloedvatverkalking versnellen en er is een verhoogd overlijdensrisico. Ook kan het fosfaat zich ophopen onder de huid, wat tot jeuk kan leiden.

Een combinatie van dialyse, een fosfaatbeperkt dieet en behandeling met fosfaatbinders is de beste manier om het fosfaatgehalte te verlagen en ernstige gezondheidsproblemen te voorkomen.

Fosfaat in voeding

Er zijn twee bronnen van fosfaat in onze voeding: de natuurlijke bronnen, zoals vlees en zuivel, en fosfaatbevattende E-nummers.

Natuurlijke bronnen

In onze voeding is het fosfaat meestal gebonden aan eiwit: eiwitrijke producten zijn dus ook fosfaatrijk. Door minder eiwit te eten beperk je de hoeveelheid fosfaat in de voeding. Het is niet de bedoeling dat je eiwit in de voeding strenger beperkt dan je dieetadvies aangeeft. Je hebt eiwit immers nodig. Eiwit is namelijk een bouwstof voor ons lichaam. Hoeveel eiwit je nodig hebt, is per persoon verschillend. De diëtist verwerkt dit in jouw persoonlijk dieetadvies.

• Veel fosfaat: melk- en melkproducten, kaas, smeerkaas, vlees, kip, vis, eieren, peulvruchten zoals bruine/witte bonen, kapucijners en linzen, noten, pinda's, chocolade.
• Weinig fosfaat: groenten, fruit, snoep, suiker, boter, olie.

Het is verstandig de eiwitrijke voedingsmiddelen af te wisselen. Melkproducten en kaas bevatten naar verhouding meer fosfaat dan vlees, kip, vis of ei.

Fosfaatbevattende E-nummers

E-nummers zijn hulpstoffen om onder andere de smaak, kleur, luchtigheid en houdbaarheid van levensmiddelen te verbeteren. Meer bewerkte producten hebben meestal ook meer toevoegingen.

In veel kant-en-klare voedingsmiddelen worden E-nummers gebruikt die fosfaat bevatten:

• E101-ii,
• E338 t/m 341,
• E343,
• E442,
• E450 t/m 452,
• E541,
• E626 t/m E630,
• E1410,
• E1412 t/m 1414 en

De verpakking moet de toegevoegde E-nummers of de stofnaam vermelden. Als een deel van de stofnaam het woord fosfaat of fosfor bevat, gaat het om een fosfaatrijke toevoeging. De hoeveelheid fosfaat die voedingsmiddelen met deze E-nummers bevatten, is lastig te achterhalen. Gebruik daarom zo min mogelijk kant-en-klaarproducten en koop vooral onbewerkte producten.

Producten waar veel fosfaatbevattende E-nummers in voorkomen, zijn onder andere kaasproducten (zoals roomkaas en smeerkaas), cola, bakmixen, deegwaren om thuis af te bakken of op te warmen (zoals croissantjes, worstenbrood en frikadellenbroodjes), koeken, instant koffieproducten (zoals instant Wiener melange en latte karamel), kant-en-klaarmaaltijden, vlees, vleeswaren en vegetarische vleesvervangers.

De fosfaten uit natuurlijke bronnen worden minder goed opgenomen door het lichaam. Fosfaat uit plantaardige producten wordt voor 40-50% opgenomen, uit dierlijke producten 60% en uit fosfaatbevattende E-nummers 90-100%.

Fosfaatbinders

Als het fosfaatgehalte in het bloed toch te hoog blijft, zal de nefroloog je fosfaatbinders voorschrijven. Dit zijn medicijnen die ervoor zorgen dat het fosfaat uit de voeding niet in het bloed opgenomen wordt. De fosfaatbinders hechten zich in het maag-darmkanaal aan het fosfaat uit de voeding en verlaten samen met de ontlasting het lichaam. Je nefroloog schrijft de hoeveelheid fosfaatbinders voor die je nodig hebt op een dag. Je diëtist bespreekt met jou de verdeling van de voorgeschreven fosfaatbindende medicatie over de dag en de wijze van inname.

Aandachtspunten bij de inname van fosfaatbinders

• Als je niet eet, bijvoorbeeld tijdens ziekte, is fosfaatbindende medicatie niet nodig.
• Gebruik je een tussendoortje met veel fosfaat, neem er dan ook een fosfaatbinder bij.
• Als je de fosfaatbinders bent vergeten in te nemen bij de maaltijd heeft het geen zin dit achteraf in te halen. Je kunt ze wel direct na de maaltijd nemen.
• Als je vaak je fosfaatbinders vergeet is het verstandig om een alarm in te stellen op bijvoorbeeld je mobiele telefoon op de tijdstippen dat je eet.
• Neem de fosfaatbinders mee als je buitenshuis gaat eten. Zorg ervoor dat er altijd een reserve dosis in je auto ligt of in je tas of jaszak zit.
• Bijwerkingen van fosfaatbindende medicatie kunnen o.a. darmklachten zijn. Vaak verdwijnen deze klachten na enige tijd. Indien dit niet het geval is, overleg dan met je arts over een ander soort medicijn.

Heb je nog vragen?

Heb je nog vragen of zijn er onduidelijkheden? Neem dan contact op met je diëtist of afdeling diëtetiek. 

• Diëtetiek via telefoonnummer 0413 - 40 22 50